Güneybatı Fas’ta yaşanan yağış eksikliği, köylüleri harekete geçirdi. Köylüler Boutmezguida Dağı’na yerleştirilen özel ağlarla, havadaki bulutu suya dönüştürerek su ihtiyaçlarını karşılıyor.
Bir tarafında Atlas Okyanusu, diğer tarafında Anti-Atlas Dağları bulunan bölgede, Azor Yüksekliği ve Kanarya Akıntısı’nın etkisiyle oluşan yoğun atmosferik nem, dağ sıralarıyla temas ettiğinde yoğunlaşarak sis tabakası halini alıyor. Deniz seviyesinden 1.225 metre yüksekte kurulan ters damla biçimli metal ağlarla gerili paneller, bu sisi yakalıyor ve suya dönüştürüyor.
Bölge dört yıldan uzun süredir gerçek yağmur görmedi
Fas’ın güneybatısında, dört yılı aşkın süredir yağmurun düşmediği bu bölge şiddetli su kıtlığıyla mücadele ediyor. Dikenli incir ağaçları su yetersizliği nedeniyle kuruyup çiçek ve meyve vermeyi bırakırken, bu durum yalnızca yerel değil, ülke genelinde de etkisini gösteriyor.
Dünyanın bazı bölgelerinde, suya erişim büyük bir mücadele gerektiriyor. Yağışın az olduğu veya hiç olmadığı, yeraltı su seviyelerinin tükendiği bu alanlarda, baraj inşasına uygun toprak bulunmaması da durumu daha karmaşık hale getiriyor. Bu tür aşırı koşullarda, atmosferik sudan faydalanmak hayati bir alternatif olarak öne çıkıyor.
Sadece haftanın bir günü banyo yapıyorlar
Küçük Biougta köyünde, kuraklık ve su sıkıntısı günlük hayatın her alanını etkiliyor. Köyün eteklerinde genç bir adam, yanına boş kutular yerleştirilmiş eşeğiyle, su bulmak umuduyla kuyulara, su depolarına ya da sarnıçlara doğru yol alıyor. 47 yaşındaki Said Baggaj ise kuru bahçesinin başında, çaresizlik içinde duruyor. “Susuz bir hayat… mümkün değil” diyerek derin bir iç çekiyor.
Komşularından 42 yaşındaki Abdullah Ayech ise konuklarını kerpiç evine davet ediyor. Çay servisi yaptığı küçük, açık hava yemek alanının birkaç metre ilerisinde, ailenin su deposu bulunuyor. Bu depo, zemine kazılmış bir çukurdan ve üzerini kapatan beton bir levhadan oluşuyor. Kova, makaralı bir sistemle suyu yukarı çekiyor. Evde üç kuşak bir arada yaşıyor: Abdullah’ın dedesi, büyükannesi, eşi ve oğlu. Abdullah, “Haftada sadece bir kez duş alıyoruz ve bu, beş kişi için toplam 150 litre su kullanımı anlamına geliyor” diyerek durumu özetliyor.
20 yıl önce başlatıldı
Sis suyunu ağlarla toplama projesi, 20 yıl önce matematik doktoru Aïssa Derhem tarafından başlatıldı.
Derhem, dünyanın en büyük sis ağı sahalarından birine sahip Dar Si Hmad Vakfı’nı, antropolog Jamila Bargach ile birlikte kurarak bu projeye hayat verdi.
Jamila Bargach, “Amacımız, araştırmayı geleneksel bilgi ve becerilerle birleştirmek” diyerek bu yöntemin tarihsel köklerine dikkat çekiyor. Bargach, atmosferik su toplama konusundaki ata tekniklerini incelediğini belirtiyor ve “İspanyollar gelmeden önce Kanarya Adaları’nda yerel halk, ejderha ağaçlarının yapraklarında biriken suyu toplardı” diye ekliyor. Bu devasa ağaçların dibindeki alçak duvar izleri, geçmişte uygulanan bu yöntemi açıkça kanıtlıyor.
Ağaç eksikliği nedeniyle, Dar Si Hmad Vakfı, Alman sivil toplum örgütü Wasserstiftung’dan destek aldı. Bu iş birliği sayesinde sis toplayıcı ağların tasarımı, mühendis Peter Trautwein tarafından üstlenildi ve sistem gerçek koşullarda test edildi.
Çalışmalara 2010 yılında Boutmezguida Dağı’nda başlandı. Beş yıl içinde, yaklaşık 1.700 m²’lik sis toplama ağları, depolama sistemleri ve borular kurularak ilk beş köy bulut suyundan faydalanmaya başladı. 2020 itibarıyla, toplam 16 mezrada yaşayan yaklaşık bin kişi, Susuzlukla Mücadele Derneği’nin finanse ettiği 600 bin avroluk maliyetli projeden yararlanıyor.
Ağlar her gün ortalama 37.000 litre su getiriyor
Proje yöneticisi Mounir Abbar, beyazımsı sis girdaplarıyla çevrili metal ağları işaret ederek sistemin işleyişini anlatıyor:
“Rüzgarın etkisiyle sis hızla ağlara giriyor, içindeki damlacıklar ağ üzerinde yoğunlaşıyor ve bir oluğa iniyor.”
Zirvede yılda 120 ila 140 gün sis görüldüğünü tahmin eden Abbar, iklim değişikliğinin etkisiyle bu döngünün daha düzensiz hale geldiğine dikkat çekiyor. “Bazen büyük bir sis oluşumu oluyor, ardından bir süre boyunca hiç sis olmuyor” diyor.
Ağlar, sisli günlerde dahi her gün ortalama 37 bin litre su topluyor. Toplanan sıvı, tanklarda depolanıp filtrelendikten sonra 42 kilometrelik boru hattı sistemiyle köylere dağıtılıyor.
İçilebilir hale gelen sis suyu, güneş enerjisiyle çıkarılan yeraltı suyuyla karıştırılarak tüketiliyor. Mineral tuzlar içermeyen bu su, damıtılmış suya eşdeğer bir kaliteye sahip.
Şebekeye bağlı köylerden biri olan İd Achour’a yaklaştığınızda, kasabanın toprak ve toz renkli görünümünden sıyrılan birkaç metrekarelik yeşil alan dikkat çekiyor.
Burası, 38 yaşındaki Moustapha Ouafegha’nın incir ve zeytin ağaçlarıyla dolu bahçesi. “Eskiden eşekle kuyuya gidip 60 litre kadar su getirmek dört-beş saatimizi alıyordu” diye hatırlıyor. Şimdi ise musluktan su akıyor. Ancak, su tüketimi ücretli.
Metreküp başına 7 dirhem ödüyorlar
Vatandaşlar, aylık 10 dirhem (bir avrodan az) sabit ücrete ek olarak metreküp su başına 7 dirhem (yaklaşık 65 avro sent) ödüyor. Jamila Bargach, bu ücretlendirmenin kaynağın korunmasının önemini vurgulamak için yapıldığını açıklıyor.
Sistem, yeni sahalarla büyümeye devam ediyor. Boutmezguida Dağı’na birkaç yüz metre mesafedeki Tabttist zirvesi, bir sonraki hedef olarak seçildi. Mounir Abbar, “Oraya 5.000 m² ağ kurmayı planlıyoruz” diyerek, ilk gözlemlere göre Tabttist ağlarının eşdeğer şartlarda Boutmezguida ağlarından %18 daha fazla su topladığını belirtiyor.
Sistem gelişmeye devam ederken, Atlantik’in ünlü sisinin Fas’ın dağlık manzaralarını örtmeye devam edeceği ve bölgedeki küçük memeliler ile böceklerin de bu sudan yararlanmayı sürdüreceği öngörülüyor.
Bu habere emoji ile tepki ver
Haber Kaynak : SOZCU.COM.TR
“Yayınlanan tüm haber ve diğer içerikler ile ilgili olarak yasal bildirimlerinizi bize iletişim sayfası üzerinden iletiniz. En kısa süre içerisinde bildirimlerinize geri dönüş sağlanılacaktır.”
News
